پیام کاسپین | پراکندگی زباله در سواحل شهرستان های غرب مازندران که سالانه پذیرای میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی بوده به اعتقاد کارشناسان امر، ظلم مضاعف بر محیط و سیمای سواحل زیبای منطقه و صنعت گردشگری است که باید برای برون رفت از مشکل تدابیر ویژه ای اتخاذ شود.
شهرستان‌های غرب مازندران با برخورداری از جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی به گفته کارشناسان گردشگری اطلس تمام نمای گردشگری ایران است که هر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی کافی است یکبار از این اقلیم دیدن کند تا مجذوب زیبایی‌های آن شود.
وجود آبشارها، آب های سرد و گرم معدنی، بوستان های جنگلی، غارها، چشمه‌ها، دریاچه، یادمان های تاریخی، صدها مراکز اقامتی و پذیرایی و تفریحی و به ویژه نزدیکی کوه، دریا و جنگل این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری در کشور و حتی جهان مطرح کرده است.
افزون بر ۳۰درصد جمعیت سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفری استان مازندران در شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، تنکابن عباس آباد، کلاردشت و رامسر واقع در غرب مازندران سکونت دارند و آب و هوای این منطقه جلگه‌ای معتدل، مرطوب و کوهستانی سرد و نیمه مرطوب است و اقتصاد این اهالی برپایه کشاورزی، دامداری و صنعت گردشگری استوار است.
کوه و دریا و جنگل های غرب مازندران در هر موسمی با جلوه‌گری زیبایی های گوناگونش در واقع اطلس تمام نمای نقاشی الهی است و مناظر بی بدیل آن هر بیننده‌ای را به تامل وا می‌دارد که متاسفانه پراکندگی زباله ها سیمای سواحل این منطقه را زشت کرده است.
شماری از کارشناسان حوزه گردشگری پراکندگی زباله ها در سواحل غرب مازندران را ظلم مضاعف بر صنعت گردشگری منطقه می دانند که تاکید دارند که برای رفع این چالش باید فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و نهادهای مربوط نیز برنامه ریزی اصولی کرد.
به گزارش اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران از ابتدای امسال تا ۱۵ شهریور ماه، ۷۰ میلیون و ۶۵۰ هزا و ۵۰۸ نفر شب اقامت مسافران در این استان ثبت شده است.
همه فصول غرب مازندران بوی عطر عاشقی است و در پاییزش بوی رنگ و رخ الهی شناور است، کم نیست از این نمونه های متعالی جذاب گردشگران که باید قدر این میراث طبیعی به ویژه سواحل زیبای آن را دانست و برای آن برنامه ریزی اصولی داشت تا علاوه بر حفاظت تام و تمام آن از تنوع ویژگی های آن بهره کافی برد.
با این توصیف چرا سیمای سواحل غرب مازندران باید از زخم پراکندگی زباله ها در رنج باشد؟ چرا گردشگر این دیار باید زباله اش را بعد از استفاده از این مواهب طبیعی بریزد؟ آیا رها سازی زباله در هر منطقه از دریا، کوه و جنگل رواست؟ آیا امکانات جمع آوری زباله نظیر سطل آشغال در همه نقاط سواحل فراهم است؟
در برخی از نقاط ساحلی غرب مازندران مشاهده انواع پلاستیک، قوطی های پلاستکی نوشابه و کنسرو و … علاوه بر آلودگی آب، چهره زشتی به دریا بخشیده است که باید برای برون رفت این معضل تدابیر ویژه ای اندیشید.
تولید روزانه چهار هزار تن زباله در مازندران
بر اساس آمار موجود روزانه به طور متوسط در شرایط عادی افزون بر چهار هزار تن زباله در مازندران تولید می شود که در فصول ورود مسافران و گردشگران، این میزان تولید به ۲ تا سه برابر افزایش می یابد.
در زمان حاضر به خاطر نبود کارخانه های مدرن زباله سوز و زیرساخت های نوین مربوط، زباله های تولیدی مناطق روستایی و شهری بدون تفکیک و جداسازی در محیط زیست مازندران به‌ویژه در مناطق جنگلی و حوضه های آبریز استان دفع می شود.
به گفته کارشناسان از این زباله ها گازهای مختلف تخریب کننده محیط زیست متصاعد و شیرابه سمی تولید می شود که این مساله از عوامل خسارت باری است که می تواند شمال کشور را از جنگل تهی کند.
نکته مهم دیگر این که در مازندران به دلیل حاصلخیزی زمین برای کشاورزی و نیز بالابودن سطح آب زیر زمینی وجود دارد، زمین کافی برای دفن زباله موجود نیست که با این توصیف نیز مراکز دفن زباله های شهری استان در مناطق جنگلی، زراعی و حاشیه رودخانه ها قرار داشته که ظرفیت آن ها برای دفن زباله اشباع شده است.
استان مازندران ۳۴۸ کیلومتر ساحل در ۱۵ شهرستان از گلوگاه تا رامسر در غرب مازندران و استان گیلان دارای ۲۸۰ کیلومتر نوار ساحلی در ۹ شهرستان از چابکسر در شرق استان گرفته تا آستارا در غرب و استان گلستان افزون بر یکصد کیلومتر ساحل دارد که در شهرستان های بندرگز، بندرترکمن و گمیشان واقع شده است.
دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه یا کوچکترین دریای جهان محصور در خشکی؛ ثروتی بزرگ در شمال ایران است که بهره مندی از سواحل و مواهبش در زمینه های مختلف نیازمند برنامه ریزی علمی و نقشه راه اصولی است.
دستور صریح رییس جمهور برای باز پس گیری حریم ۶۰ متری حریم سواحل خزر سبب شد تا رویای دسترسی آسان و بدون دغدغه مردم ایران به طول ۴۲۴ کیلومتر سواحل مازندرانی خزر محقق شود که گردشگران امروز از مواهب سواحل همه ۱۵ شهرستان ساحلی این استان استفاده می کنند.
در همین ارتباط کارشناس ارشد بهداشت محیط در غرب مازندران گفت: استفاده از کیسه های نایلونی و ظروف یک بار مصرف پلاستیکی و رها سازی آن ها در سواحل به مرور منابع آبی و خاکی را تهدید می‌کند که این معضل در شهرهای غرب مازندران و حتی عرصه های طبیعی بیشتر مشاهده می شود.
مهرداد کلوانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان این که زباله های پلاستیکی باعث آلودگی محیط می‌شود، افزود: این مواد با باد جابه جا شده و وارد دریا و آبراه های آبی می‌شود و چهره زشتی هم به منطقه می دهد.
وی تصریح کرد : باید با افزایش آگاهی هایی عمومی مصرف ظروف یکبار مصرف در جامعه کاهش و فرهنگ استفاده از پاکت های پارچه ای نیز نهادینه شود و این مشکل یادشده نیز به تحقق این مهم نیز بتدریج برطرف خواهد شد.
آمار متمرکز نداریم
وی گفت : دامنه پراکندگی زباله های پلاستیکی به گونه ای است که پای هر بوته، نهال و درختی در جوار سواحل دریای غرب مازندران یک نایلون مشاهد می شود که خوشایند صنعت گردشگری منطقه نیست.
این کارشناس ارشد بهداشت محیط تصریح کرد : مدیریت شهرهای ساحلی نیز باید در بخش سواحل که پذیرای میلیون ها مسافر داخلی و خارجی است باید تدابیر ویژه ای اتخاذ کند و با در نظر گرفتن سطل های جمع آوری زباله در هر منطقه ای از سواحل نسبت به حل این معضل تلاش مضاعف داشته باشند.
به گفته کارشناسان امر بر اساس ارزیابی های بین المللی زباله های ناشی از مواد پلاستیکی به عنوان یکی از مهمترین چالش های فراروری محیط زیست شناخته می شود زیرا پلاستیک را نمی‌توان از بین برد و هیچ نوع باکتری قادر به تجزیه آن نیست؛ نور خورشید، نمک و نیروهای مکانیکی می‌توانند پلاستیک را به قطعاتی کوچکتر تبدیل کنند اما نمی‌توانند آن را از بین ببرند.
کلوانی تصریح کرد : طول عمر مواد پلاستیکی در طبیعت حتی تا ۵۰۰ سال می رسد، آلودگی محیط زیست ناشی از رها سازی این زباله ها پیامد منفی بسیاری در پی داشته که می توان به آلودگی منابع آبی و خاکی و برهم زدن تعادل زیستی اشاره کرد.
به گفته وی در زمان جاضر آمار مربوط و متمرکز از مقدار انباشت زباله در سواحل شمال کشور به ویژه مازندران از سوی نهادهای مربوط وجود ندارد.
آلودگی بر محیط زیست دارد
متاسفانه ماندگاری زیاد این ماده در طبیعت می تواند آلودگی منابع آبی سطحی و به ویژه منابع زیرزمینی را همراه داشته که در چرخه زمین باعث بروز بیماری های مختلف و خطرناک بین انسانها و سایر موجودات می شود.
به اعتقاد کارشناسان حوزه بهداشتی ورود میکرو پلاستیک های ناشی از تجزیه ناقص زباله ها در زنجیره غذایی جانوران دریایی سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل فُک، لاک پشت و پرندگان دریایی را از بین می برد و برای کاهش خطر باید از پلاستیک های مناسبی که قابلیت جذب در طبیعت دارد؛ استفاده شود.
علاوه بر این، پراکندگی زباله در سواحل، عرصه های جنگلی غرب مازندران و طول راه های ارتباطی منطقه به طور قطع بتدریج بر صنعت گردشگری منطقه تاثیر نامطلوب خواهد گذاشت که به تاکید صاحبنظران امر باید برای رفع این مشکل فراگیر در منطقه چاره اندیشی کرد.
یک نمونه از پراکندگی زباله در سواحل سلمانشهر واقع در غرب مازندران می تواند اشاره کرد که این مشکل به حدی بود که شبکه های اجتماعی کلیپی در این همین ارتباط انتشار دادند که خوشایند صنعت گردشگری غرب مازندران نیست.
نمونه دیگر از انباشت زباله را می تواند در بخشی از سواحل شهر تنکابن اشاره کرد که شماری از اهالی و مسافران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا نسبت به این معضل فراگیر و تاثیر آن بر محیط زیست ابراز گلایه کردند.
نمونه های متعدد دیگر پراکندگی زباله را می تواند به سواحل شهرستان نور، نوشهر، چالوس، رامسر اشاره کرد که طلم مضاعف بر این مواهب طبیعی و الهی است که هر بیننده ای را نگران و ناراحت می کند که چرا در عرصه آگاهی بشر باید زباله را در محیط های نظیر سواحل و جنگل و دریای ریخت و بی تفاوت بود.
بی تفاوتی را کنار بگذاریم/ فرهنگ جمع آوری زباله درسواحل نهادینه شود
این بی تفاوتی نسبت به ریختن زباله در هر مکانی در شهرستان های گردشگر پذیر مازندران ظلم مضاعف و نابخشودنی بر محیط زیست بوده که کارشناسان معتقدند برای برون رفت این منطقه از زباله نیازمند فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و برنامه ریزی نهادهای ذیربط است.
البته برخی از شهرداری های منطقه ساحلی غرب مازندران نسبت به پاکسازی سواحل از زباله برنامه ریزی موقت دارند که این راهبرد نیز باید در طول سال به ویژه در ایام گردشگری مستمر تکرار بشود تا دغدغه ای در این ارتباط وجود نداشته باشند.
برخی از کارشناسان می گویند نهادهای این شهرستان های ساحلی غرب مازندران باید طرح جمع آوری زباله با مشارکت مسافران و گردشگران و اهالی را هر ماه اجرایی کند تا بتدریج فرهنگ سازی بشود.
حتی پیشنهاد می شود که همایش مربوط به زباله را در شهرستان های ساحلی خزر برگزار کنند تا نسبت به نریختن زباله و ظرف یکبار مصرف در طبیعت و سواحل نیز فرهنگ سازی بشود.
زخم زباله بر چهره ساحل
در همین ارتباط روابط عمومی شهرداری و شورای شهر سلمانسهر طرح پاکسازی از سواحل را در تاریخ ۲۰ شهریور اجرا کرده است.
بنا به گزارش ارسالی روابط عمومی شهرداری و شورای شهر سلمانشهر، سواحل زیبای این شهر روزانه و طبق برنامه‌ریزی با استفاده از ساحل روب پاکسازی می شود.
این گزارش افزود گردشگران تابستانی، پس از تفرج و شنا در آب‌های ساحلی و استفاده از دیگر مواهبش، خراش زباله را بر چهره ساحل به یادگار می گذارند و این زشت ترین تصویری است که در کرانه خزر، نظرها را به سمت خود جلب می کند.
شهرداری سلمانشهر در این گزارش اضافه کرد استراحت در سایه سار درختان با هوایی پاک، زمین سرسبز و زیبا حق همه مردم است و ریختن زباله پس از بهره مندی از مواهب الهی بی احترامی به حقوق دیگران است.
جمع آوری زباله‌ها و قرار دادن در محل‌های تعیین شده کار ساده ای است که می تواند کمک بزرگی به پاکی محیط زیست دریا باشد، ضمن اینکه خطرات رهاسازی زباله ها در طبیعت و ساحل با نفوذ به خاک و آب و آلوده کردن آنها به سلامت انسان بر می گردد.
نکته مهم این که سواحل مازندران قبل از ورود به فصل تابستان به گفته مسوولان استانداری مازندران با حضور اقشار مختلف مردم، اعضای تشکل‌های زیست محیطی و جمعی از مسوولان از زباله و پسماندهای باقی مانده پاکسازی شده بود.
برنامه پاکسازی سواحل از زباله اجرا می شود
پاکسازی سواحل در اجرای طرح مازندران پاک از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در دستور کار قرار گرفته بود و با مشارکت و همکاری دستگاه های مختلف شهرستانی از جمله فرمانداری ها، بخشداری ها، شهرداری ها و دهیاری ها اجرایی شد.
برنامه نمادین مازندران پاک و جمع آوری زباله از سواحل با حضور معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار مازندران در ساحل چپکرود شهرستان جویبار برگزار شد که معاون استاندار مازندران در حاشیه این برنامه پاکسازی سواحل تا پایان فصل شنا و گردشگری را ضروری دانست.
در این طرح نمادین قبل از ورود به تابستان نیز در ۲۲ شهرستان استان برنامه طرح پاکسازی سواحل استان از زباله با همکاری تشکل‌ها، سمن‌های مردمی، دانش‌آموزان و محیط زیست انجام شد.
حسن خیریانپور با اعلام اینکه مازندران به نوعی متعلق به همه کشور است و این استان از ۲ موهبت الهی اعم از دریا و جنگل برخوردار است، گفت : نظافت و نگهداری ۲ نعمت بزرگ متعلق به همه مردم کشورمان است، زمانی که مردم کشورمان از ساحل و طبیعت زیبای استان مازندران استفاده می‌کنند باید نسبت به نظافت آن هم کوشا باشند.
معاون استاندار مازندران از دریا به عنوان مهم ترین جاذبه گردشگری استان یاد و اضافه کرد : گردشگری مهم ترین ظرفیت اقتصادی استان است و توجه به آن و استفاده از ظرفیت های این بخش هم برنامه مهم مسوولان استان محسوب می شود.
پذیرایی از ۷۰ میلیون نفر شب مسافر در مازندران
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت : از ابتدای امسال تا ۱۵ شهریورماه، ۷۰ میلیون و ۶۵۰ هزا و ۵۰۸ نفر شب اقامت مسافران در این استان ثبت شده است.
مهدی اسحاقی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : از این تعداد مسافر بیش از ۳۴ میلیون نفر شب اقامت از ابتدای تابستان یعنی اول تیرماه تا ۱۵ شهریورماه به این استان سفر و اقامت کردند.
وی ادامه داد: برآوردهای آماری بیانگر افزایش تعداد حضور و اقامت مسافران در این استان به نسبت مدت مشابه سال گذشته است.
حل معضل زباله اولویت شهرداری رامسر
علی امینی شاد شهردار رامسر با بیان اینکه یکی از مسائل رامسر زباله است، گفت: از سالهای دور در پهنه بندی ها، رامسر، تنکابن و عباس آباد یک پهنه بود و هر چه شهر کوچکتر باشد مسائل اجتماعی بیشتر است.
وی افزود: مطالعات یا برنامه مدیریت طرح جامع پسماند برای حل معضل زباله و ساماندهی سایت زباله در شورای اسلامی، انطباق و کمیته پسماند شهرستان رامسر و کمیته فنی سازمان محیط زیست و کمیته فنی شورای راهبردی استانداری مصوب شد و در شورای راهبردی است تا ساماندهی سایت زباله در مسیر خط مشی خودش قرار گیرد و نیز طی مکاتبه ای از سازمان شهرداریها و سازمان محیط زیست مازندران به کمیته فنی و اعتباری صندوق توسعه ملی محیط زیست وام ۳۰میلیارد تومانی مصوب و با انتخاب بانک عامل از طرف ما، این اعتبار اختصاص یافت و فقط بایستی ضمانت بگذاریم که این در مسیر حل این معضل سالهای دور و بیماری زا گام برداریم.
شاد تصریح کرد: بازنگری طرح جامع از سال ۹۹ آغاز شد اما پیشنهاد میکنم برای رامسر بایستی طرحی نو در انداخت و آن طرح جامع ویژه گردشگری است که نقش و عملکرد شهر با سایر شهرها متفاوت است.
ضرورت استفاده از نقش مشارکت اجتماعی گردشگران
جمعی از کارشناسان معتقدند که در شهرستان های گردشگری همچون غرب مازندران باید نقش مشارکت اجتماعی و مسوولیت اجتماعی گردشگران را در برطرف کردن حل مشکلات این منطقه از جمله زباله بکار گرفت به طوری که در طرح پاک سازی جمع آوری زباله همیشه در همه ایام از گردشگران بهره گرفته شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران معتقد از اگر قرار است استان مازندران توسعه یابد باید گردشگران نقش مشارکت اجتماعی شان را به خوبی ایفا کنند.
احمد توکلی افزود : شهرستان مازندران جایگاه بین المللی دارد لذا باید از مزیت های آن نهایت استفاده را برد.
نکته آخر این که متاسفانه از ادوار گذشته تا کنون در غرب مازندران هدفگیری برنامه ریزی ها اشتباه بوده و هدف درست انتخاب نشد چرا که تصور این بود که گردشگر یعنی باید بیاید از این مواهب طبیعی استفاده کند و یا در شهرستان های این منطقه بیاید ویلا بسازد و تمام این در حالی که این تصور غلط بوده و نیاز به بازنگری دارد.
غرب مازندران با امکانات محلی خدمات ملی می دهد
شهرستان های غرب مازندران در حال حاضر با امکانات محلی خدمات ملی و بین المللی می دهد که ضروری است مسوولان امر علاوه بر داشته برنامه های علمی خدمات رسانی در همه حوزه ها به گردشگران داخلی و خارجی باید از مسوولیت اجتماعی و ظرفیت های دیگر گردشگران برای حل چالش های فرارو از جمله زباله در سواحل و توسعه منطقه استفاده شود.
در کنار داشتن برنامه ریزی برای برون رفت شهرستان های غرب مازندران از مشکلات فرارو از جمله زباله، ترافیک، تخریب محیط زیست و عرصه های طبیعی باید تدابیری اتخاذ شود تا بکارگیری نقش مشارکت اجتماعی گردشگران و مسافران به یک گفتمان تبدیل شود که برای تحقق این مهم باید کارهای جهادی انجام بشود تا شرایط موجود را برای دستیابی به توسعه همه جانبه تغییر داد.
به تاکید کارشناسان ضروری است مردم و مسوولان با مشارکت گردشگران و مسافران هر شهرستان و با عزم جهادی، مشکلات هر منطقه را برطرف کنند که امروز راهبرد جدی دولت سیزده حل مشکلات مردم و هر منطقه ای از کشور است.
با این وجود، مشکل زباله در غرب مازندران به دلیل شکنندگی و حساسیت های محیط زیستی و همچنین گردشگر پذیربودن همواره یکی از مهم ترین دغدغه اهالی و دوستداران محیط زیست بوده است که نه تنها چهره زیبای سواحل و طبیعت بکر منطقه را زشت کرده بلکه پیامدهای زیست محیطی را به یادگار می گذارد.
طبق گزارش های رسمی به طور میانگین روزانه سه هزار تن زباله در استان مازندران تولید می شود که در برخی از ایام سال به ویژه ایام گردشگری این رقم به ۲ برابر افزایش می یابد، پراکندگی زباله در حاشیه و حریم راه ها، رودخانه ها، سواحل و عرصه های مرتعی و جنگلی نه تنها خسارت زیست محیطی به منابع می زنند بلکه چهره غرب مازندران را به عنوان سرسبزترین خطه کشور با زشتی ناراحت کننده ای مواجه کرده است.
شهرستان های نور، نوشهر – چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در غرب مازندران واقع شده است.
گزارش : محراب زکی پور
